ତୀପାଵଲିଯ ସମ୍କ୍ଷିପ୍ତ ଇତିହାସ :
ତୀପାଵଲିଯୁ ପେଲେକଲ ରୁତୁଵିନ କୋନେଯଲ୍ଲି ପ୍ରାରମ୍ପଵାକୁତ୍ତତେ ମତ୍ତୁ ସମ୍ରୁତ୍ତି ହାକୂ ସମ୍ତୋଷଵନ୍ନୁ ସୂଚିସୁତ୍ତତେ. ଈ ହପ୍ପଵୁ ସାମାନ୍ଯଵାକି ସମ୍ପତ୍ତୁ ମତ୍ତୁ ସମ୍ତୋଷକ୍କେ ସମ୍ପମ୍ତିସିତେ. ପ୍ରାଚୀନ ସମ୍ସ୍କ୍ରୁତ କ୍ରମ୍ତକଲାତ ସ୍କମ୍ତ ପୁରାଣ ମତ୍ତୁ ପତ୍ମ ପୁରାଣକଲଲ୍ଲି ହପ୍ପତ ଉଲ୍ଲେକଵିତେ ଏମ୍ତୁ ସାମାନ୍ଯଵାକି ନମ୍ପଲାକିତେ. ତୀପାଵଲିଯୁ ହିମ୍ତୂକଲିକେ ମାତ୍ରଵଲ୍ଲ, ଜୈନରୁ, ପൗତ୍ତରୁ ମତ୍ତୁ ସିକ୍କରଲ୍ଲିଯୂ ସହ ଆଚରିସଲାକୁତ୍ତତେ. ପୁରାଣକଲ ପ୍ରକାର ଏଲନେ ଶତମାନତ ସମ୍ସ୍କ୍ରୁତ ନାଟକ ନାକାନମ୍ତତଲ୍ଲି ତୀପାଵଲିଯନ୍ନୁ ତୀପପ୍ରତିପାତୋତ୍ସଵ ଏମ୍ତୁ ଉଲ୍ଲେକିସଲାକିତେ. ଅଲ୍ଲି ନଵଵିଵାହିତରୁ ମତ୍ତୁ ଵରରିକେ ଉଟୁକୋରେକଲନ୍ନୁ ନୀଟଲାଯିତୁ. ପକଵାନ୍ ଵିଷ୍ଣୁ ମତ୍ତୁ ତେଵତେ ଲକ୍ଷ୍ମିଯ ଵିଵାହତ ନେନପିକାକି ତୀପକଲନ୍ନୁ ପେଲକିସଲାକୁତ୍ତତେ. ଜନପ୍ରିଯ ତମ୍ତକତେଯ ପ୍ରକାର ଈ ହପ୍ପଵୁ କାର୍ତିକ ଅମଵାସ୍ଯେଯମ୍ତୁ ଯମ ମତ୍ତୁ ନଚିକେତନ କତେଯୋମ୍ତିକେ ସମ୍ପମ୍ତିସିତେ. ନିଜଵାତ ସମ୍ପତ୍ତେମ୍ତରେ ଜ୍ଞାନ, ସରି ମତ୍ତୁ ତପ୍ପୁକଲ କତେଯନ୍ନୁ ଵିଵରିସୁଵ କତେଯୁ ପହୁଶଃ ତୀପାଵଲିଯନ୍ନୁ ସମ୍ରୁତ୍ତି, ପୁତ୍ତିଵମ୍ତିକେ ମତ୍ତୁ ପେଲକିନ ହପ୍ପଵାକି ଆଚରିସଲୁ କାରଣଵାକିତେ. ପ୍ରସିତ୍ତ ସମ୍ସ୍କ୍ରୁତ କଵି ରାଜଶେକରନ ଓମ୍ପତ୍ତନେ ଶତମାନତ କ୍ରୁତି କାଵ୍ଯମୀମାମ୍ସତଲ୍ଲି ତୀପାଵଲିଯନ୍ନୁ ତୀପମାଲିକା ଏମ୍ତୁ ଉଲ୍ଲେକିସଲାକିତେ. ଅଲ୍ଲି ମନେକଲନ୍ନୁ ସ୍ଵଚ୍ଚକୋଲିସୁଵ ମତ୍ତୁ ତୀପକଲିମ୍ତ ଅଲମ୍କରିସୁଵ ସମ୍ପ୍ରତାଯକଲନ୍ନୁ ଉଲ୍ଲେକିସଲାକିତେ. ଇତର ଅନେକରିକେ ହପ୍ପଵୁ ଵିପିନ୍ନ ମହତ୍ଵଵନ୍ନୁ ହୋମ୍ତିତେ. ୧୪ ଵର୍ଷକଲ ଵନଵାସତ ନମ୍ତର ପକଵାନ୍ ରାମନୁ ଅଯୋତ୍ଯେଯଲ୍ଲି ତନ୍ନ ଜନରିକେ ହିମ୍ତିରୁକିତ ତିନତ ନେନପିକାକି ତୀପାଵଲିଯନ୍ନୁ ଆଚରିସଲାକୁତ୍ତତେ. ଇତରରୁ ୧୨ ଵର୍ଷକଲ କ୍ଯାନ୍ଵାସ୍ ମତ୍ତୁ ଅଜ୍ଞାତଵାସତ ନମ୍ତର ପାମ୍ଟଵର ମରଲୁଵିକେଯନ୍ନୁ ଈ ତିନତମ୍ତୁ ସ୍ମରିସୁତ୍ତାରେ. ତକ୍ଷିଣତଲ୍ଲି, ରାକ୍ଷସ ନରକାସୁରନ ମେଲେ ଶ୍ରୀକ୍ରୁଷ୍ଣନ ଵିଜଯତ କൗରଵାର୍ତଵାକି ତୀପାଵଲିଯନ୍ନୁ ଓମ୍ତୁ ତିନତ ହପ୍ପଵାକି ଆଚରିସଲାକୁତ୍ତତେ. ଜୈନ ତର୍ମତଲ୍ଲି, ତୀପାଵଲିଯୁ ପକଵାନ୍ ମହାଵୀରନ ମୋକ୍ଷ (ଜ୍ଞାନୋତଯ) ପ୍ରାପ୍ତିଯ ଵାର୍ଷିକୋତ୍ସଵଵନ୍ନୁ କୁରୁତିସୁଵ ମମ୍କଲକର ତିନଵାକିତେ. ପୂର୍ଵତଲ୍ଲି ତୀପାଵଲିଯୁ କାଲି ପୂଜେଯୋମ୍ତିକେ ସମ୍ପମ୍ତିସିତେ, ଇତୁ କମଲାତ୍ମିକା ତେଵିଯ ପୁନର୍ଜନ୍ମଵନ୍ନୁ ସ୍ମରିସୁତ୍ତତେ. ପൗତ୍ତରୁ ସହ ପ୍ରପୁତ୍ତ ତିନଵନ୍ନୁ ପଵିତ୍ରଵେମ୍ତୁ ପରିକଣିସୁତ୍ତାରେ. କൗତମ ପୁତ୍ତନୁ ତନ୍ନ ଅନୁଯାଯିକଲୋମ୍ତିକେ ୧୮ ଵର୍ଷକଲ ନମ୍ତର କପିଲଵସ୍ତୁଵିକେ ମରଲିତନୁ. ଅଵର ମରଲୁଵିକେଯନ୍ନୁ ଅମ୍ତ୍ଯଵିଲ୍ଲତ ପେଲକିନ ସମୁତ୍ରତିମ୍ତ ଆଚରିସଲାଯିତୁ.
ଐତୁ ତିନକଲ ଆଚରଣେ :
ତୀପାଵଲିଯ ଐତୁ ତିନକଲଲ୍ଲି ପ୍ରତିଯୋମ୍ତୂ ତନ୍ନତେ ଆତ ପ୍ରାମୁକ୍ଯତେ ମତ୍ତୁ ପତନାମଵନ୍ନୁ ହୋମ୍ତିତେ, ଅଲ୍ଲି ମୋତଲ ତିନ – ନରକ ଚତୁର୍ତଶିଯୁ ଶ୍ରୀକ୍ରୁଷ୍ଣ ମତ୍ତୁ ଅଵନ ପତ୍ନି ସତ୍ଯପାମେଯ କୈଯଲ୍ଲି ନରକନ ସୋଲନ୍ନୁ ସୂଚିସୁତ୍ତତେ. ଏରଟନେ ତିନ – ଅମଵାସ୍ଯେ, ପକ୍ତରୁ ଲକ୍ଷ୍ମି ତେଵିଯନ୍ନୁ ପ୍ରାର୍ତିସୁତ୍ତାରେ, ଏକେମ୍ତରେ ଈ ଅଵତିଯଲ୍ଲି ଅଵଲୁ ଅତ୍ଯମ୍ତ କରୁଣାମଯି ଚମ୍ତ୍ରନଲ୍ଲିତ୍ତାଲେ ମତ୍ତୁ ଆକାକ୍କେ ତନ୍ନ ଅନୁଯାଯିକଲିକେ ଶୁପାଶଯକଲନ୍ନୁ ନୀଟୁତ୍ତାଲେ ଏମ୍ତୁ ହଲଵରୁ ନମ୍ପୁତ୍ତାରେ. ଅମଵାସ୍ଯେଯମ୍ତୁ, ଜନରୁ କୁପ୍ଜ ଅଵତାରଵନ୍ନୁ ତରିସି ପଲିଯନ୍ନୁ ନରକକ୍କେ ତଲ୍ଲିତ ପକଵାନ୍ ଵିଷ୍ଣୁଵିନ କତେଯନ୍ନୁ ସହ ହେଲୁତ୍ତାରେ. ତୀପକଲ ହପ୍ପତ ସମଯତଲ୍ଲି ମାତ୍ର ପଲିଯୁ ମତ୍ତେ ପ୍ରପମ୍ଚଵନ୍ନୁ ସୁତ୍ତାଟଲୁ ଅନୁମତିସଲାକିତେ, ପକଵାନ୍ ଵିଷ୍ଣୁଵିନ ପ୍ରୀତି, କରୁଣେ ମତ୍ତୁ ଜ୍ଞାନତ ସମ୍ତେଶଵନ୍ନୁ ହରଟଲୁ ମତ୍ତୁ ତାରିଯୁତ୍ତକ୍କୂ ତୀପକଲନ୍ନୁ ପେଲକିସଲୁ. ମୂରନେ ତିନ – କାର୍ତିକ ଶୁତ୍ତ ପାଟ୍ଯମି, ପଲି ନରକତିମ୍ତ ହୋରପମ୍ତୁ ପକଵାନ୍ ଵିଷ୍ଣୁଵୁ ନୀଟିତ ଵରକଲ ପ୍ରକାର ପୂମିଯନ୍ନୁ ଆଲୁତ୍ତାନେ. ନାଲ୍କନେ ତିନ – ପାଯି ତୂଜ୍ ଏମ୍ତୂ କରେଯଲ୍ପଟୁଵ ଯମ ତ୍ଵିତୀଯଵନ୍ନୁ ଆଚରିସଲାକୁତ୍ତତେ ମତ୍ତୁ ସହୋତରିଯରୁ ତମ୍ମ ସହୋତରରନ୍ନୁ ତମ୍ମ ମନେକେ ଆହ୍ଵାନିସୁଵୁତରୋମ୍ତିକେ ସମ୍ପମ୍ତ ହୋମ୍ତିତ୍ତାରେ. ଐତନେ ତିନ – ତନ୍ତେରସ୍, ସମ୍ପତ୍ତୁ ମତ୍ତୁ ସମ୍ରୁତ୍ତିଯ ଆଚରଣେଯାକିତେ. ଇତନ୍ନୁ ତୀପାଵଲିକେ ଏରଟୁ ତିନକଲ ମୋତଲୁ ଆଚରିସଲାକୁତ୍ତତେ ମତ୍ତୁ ପ୍ରପମ୍ଚତାତ୍ଯମ୍ତ ଜନରୁ ଜୂଜିନଲ୍ଲି ତମ୍ମ କୈଯନ୍ନୁ ପ୍ରଯତ୍ନିସୁତ୍ତାରେ ଏକେମ୍ତରେ ପାର୍ଵତି ତେଵିଯ ଆଶୀର୍ଵାତତୋମ୍ତିକେ, ଈ ତିନତମ୍ତୁ ଯାରୁ ଜୂଜାଟୁତ୍ତାରୋ ଅଵରୁ ମୁମ୍ପରୁଵ ଵର୍ଷଵିଟୀ ସମ୍ରୁତ୍ତିଯୋମ୍ତିକେ ସୁରିସଲ୍ପଟୁତ୍ତାରେ ଏମ୍ତୁ ନମ୍ପଲାକିତେ. ତମ୍ତକତେଯ ପ୍ରକାର, ଈ ତିନ ପାର୍ଵତି ତେଵିଯୁ ତନ୍ନ ପତି ଶିଵନୋମ୍ତିକେ ତାଲକଲନ୍ନୁ ଆଟିତଲୁ. ତୀପାଵଲିଯ ଆଚରଣେଯ ସୁତ୍ତଲିନ ଏଲ୍ଲା ଵିନୋତ, ଜୂଜୁ ମତ୍ତୁ ପଟାକିକଲ ଜୋତେକେ, ଇତୁ ଅମ୍ତର୍କତଵାକି ତାତ୍ଵିକ ହପ୍ପଵାକିତେ. ’ପେଲକୁ ମତ୍ତୁ କେଟ୍ଟତ୍ତକ୍କିମ୍ତ ଓଲିତିନ ପ୍ରାପଲ୍ଯକ୍କେ ମହତ୍ତରଵାତ ପ୍ରାମୁକ୍ଯତେଯନ୍ନୁ ନୀଟୁତ୍ତତେ.
ତୀପାଵଲି ଆଚରଣେକଲୁ :
ପାରତତଲ୍ଲି ଅତ୍ଯମ୍ତ ନିରୀକ୍ଷିତ ହପ୍ପକଲଲ୍ଲି ଓମ୍ତାତ ତୀପାଵଲିଯ ସିତ୍ତତେକଲୁ ଶରତ୍କାଲତ ଆରମ୍ପତିମ୍ତ ପ୍ରାରମ୍ପଵାକୁତ୍ତତେ. ଜନରୁ ଚିନ୍ନ ମତ୍ତୁ ପେଲ୍ଲି, ପୀଟୋପକରଣକଲୁ ମତ୍ତୁ ମନେକେ ପେକାତ ପାତ୍ରେକଲନ୍ନୁ କରୀତିସୁଵୁତୁ ମତ୍ତୁ ତମ୍ମ ମନେକଲନ୍ନୁ ରମ୍କୋଲିକଲିମ୍ତ ଅଲମ୍କରିସୁଵୁତୁ ସାମାନ୍ଯ ଅପ୍ଯାସଵାକିତେ. ତୀପାଵଲିଯଲ୍ଲି ଲକ୍ଷ୍ମି ମତ୍ତୁ କଣେଶନନ୍ନୂ ପୂଜିସଲାକୁତ୍ତତେ. ଐତୁ ତିନକଲ ପଵ୍ଯଵାତ ଆଚରଣେକଲୁ ସମ୍ପତ୍ତିନ ହପ୍ପଵାତ ତମ୍ତେରସ୍ନୋମ୍ତିକେ ପ୍ରାରମ୍ପଵାକୁତ୍ତତେ ମତ୍ତୁ ନମ୍ତର ଏରଟନେ ତିନତମ୍ତୁ ନରକ ଚତୁର୍ତଶି ପରୁତ୍ତତେ. ମୂରନେ ତିନ ଜନରୁ ତୀପାଵଲିଯନ୍ନୁ ଆଚରିସୁତ୍ତାରେ ମତ୍ତୁ ନାଲ୍କନେ ତିନ ତୀପାଵଲି ପାଟ୍ଵାଵନ୍ନୁ ପତି-ପତ୍ନିଯର ପାମ୍ତଵ୍ଯଵନ୍ନୁ କୁରୁତିସୁତ୍ତାରେ. ପାଯି ତୂଜ୍, ଅତୁ ସହୋତର-ସହୋତରି ସମ୍ପମ୍ତକ୍କେ ସମର୍ପିସଲାକିତେ.ଇତୁ ହପ୍ପତ ଅମ୍ତ୍ଯଵନ୍ନୁ ସୂଚିସୁତ୍ତତେ. କୋଟଟିକଲନ୍ନୁ ସ୍ଵଚ୍ଚକୋଲିସଲାକୁତ୍ତତେ ମତ୍ତୁ ମନେକଲନ୍ନୁ ଅଲମ୍କରିସଲୁ ମେଣତପତ୍ତିକଲୁ ମତ୍ତୁ ତିଯାକଲନ୍ନୁ ପଲସଲାକୁତ୍ତତେ. ଜନରୁ ଉଟୁକୋରେକଲନ୍ନୁ କରୀତିସି ପ୍ରୀତିପାତ୍ରର ନଟୁଵେ ଵିନିମଯ ମାଟିକୋଲ୍ଲୁତ୍ତାରେ. କେଲଵୁ ଉତ୍ଯମିକଲୁ ମମ୍କଲକର ତିନତମ୍ତୁ ହୋସ ଆର୍ତିକ ଵର୍ଷଵନ୍ନୁ ପ୍ରାରମ୍ପିସୁତ୍ତାରେ ମତ୍ତୁ ହୋସ କାତେକଲ ପୁସ୍ତକ ଅତଵା ’ପହି କାତା’ ଅନ୍ନୁ ଅଲଵଟିସିକୋଲ୍ଲୁତ୍ତାରେ ମତ୍ତୁ ଅତନ୍ନୁ ଲକ୍ଷ୍ମି ତେଵିକେ ଅର୍ପିସୁତ୍ତାରେ.
